Volume 9 Número 1 Ano 2008
BREVEMENTE POR CUENCA E TERUEL
Autor: Maria Elena Ases
Cuenca e Teruel, por esta orde, inda que só fose un pequeno mordisco en cada provincia, representan o comezo do exotismo.Oito etapas e aproximadamente 130 quilómetros, un ritmo relaxante...hai días de 17 quilómetros, outros de 11, un de 5 porque toca lavar a roupa, e poucos de 30. Primeiras estradas deliciosamente secundarias. Atravesamos lugares bucólicos que van enfiándose un tras doutro, verdadeiro empacho de paisaxes.
Seguimos o canle do río Gabriel, enfiladeiros estreitos, veigas e antigas hortas hoxe ermas, vetustas plantacións de chopos que foi choio algún día, pero que xa non son produtivas. Aparece un rabaño de estampa, e éntranos unha sensación de decaemento xeral. Pobos colgados nas ladeiras, sen case un alma entre semana. Decaemento pois, é precisamente a falta de forzas anímicas.
A Cubillos, de golpe, sen avisar carballos centenarios acompáñannos polas dúas beiras da estrada e as primeiras sabinas, imos rebentar! Herba e gran, fillos da xenerosa primavera, son peiteados polo vento, tanto verde removido polo vento, coma unha coreografía aérea, prodúcenos unha sensación de benestar tan idéntica á do mar...
Saül, o neno, é valenciano de secano e por primeira vez descobre o pracer de caer na herba, entre xogos de herba, como un estoupido para a posteridade, declara literalmente: “Son feliz!”. Os animais tamén se empachan, e non é metáfora, pásanse as noites verdeando. A pesares do desgaste diario, debúxaselles unha boa pancha. A súa dieta componse de penso dúas veces ó día, antes de saír, e ó acabar a etapa. Entre as dúas rodas de atrás, soldamos un somier que nos permite cargar 80 quilos de penso, que repoñemos nas cooperativas agrícolas e que nos dura uns dez días.
Xa nos resulta habitual cruzar pobos habitados por 3, 6, 9, persoas, un puñado , que acostumados á banal pregunta de “cantos viven no pobo?”, sempre contestan que uns vinte, nunha especie de estratexia colectiva de defensa. A maioría destes monumentos falantes da ruralidade son pastores, fillos da transhumancia e duns tempos onde se choraba máis a desaparición dunha ovella que a do pastor , quen por non ter, non tiña nin unha miserable manta para cubrirse en todas aquelas noites de andainas cara o sur dos pastos invernais.
A nosa carruaxe esperta emoción e brillan as anécdotas de cabalería. De súpeto, fóra de tempo, aparécelles un cómplice dos seus recordos, revélannos vellos aparellos herdados e gardados con desconfianza museográfica, e só llos ensinan ós que poden entender do seu valor. Admiran os detalles da galera e o estado de saúde das tiradoras. Algúns entenden o espírito da viaxe e apóiano con sinceras demostracións, “alábovos o gusto”, díxonos un navarro de 80 anos.
A nosa tan pouco ordinaria irrupción provocaba a veces pequenas xoias reflexivas por parte da xente que se nos acerca para charlar. Xente, de feito tamén fóra do común, por resistirse e negarse á emigración. Para algúns, tal infraestrutura, só pode asociarse ó mundo da venda ambulante e pregúntasenos de todo : “Tapizades?”. Que vendedes? Reparades cacharros? Facedes títeres? E as súas caras de incredulidade cando contestabamos que: “ nada, estamos de vacacións”. Entón sodes mestres... ou ricos? “Nin unha cousa nin outra”. As nosas negativas e os nosos risos acaban descolocándoos.
Ós que mostran unha sa curiosidade, terminamos contándolle que un é ceramista que compaxina a súa actividade coa construción e temporadas de peonaxe forestal e que o outro traballa nunha ONG medioambiental onde o soldo non representa precisamente a principal motivación. Que o noso capital é o tempo, a ausencia de hipotecas e un estilo de vida máis ben minimalista.
Cuenca e Teruel permiten calibrar unha ruralidade que deixou de darse na nosa comarca. A nosa é unha realidade rural que se asimila máis a unha zona periférica, polos servizos, o seu tecido industrial, as súas vías de comunicación con eixes importantes. Pero tamén, de forma máis invisible, porque non se mide en inversións, a pegada periférica pódese observar a través dos nenos, pola súa maneira de relacionarse co espazo. No noso pobo, coma en moitos outros, o parque con bambáns clonados- todos os parques parecen feitos pola mesma empresa- convertéronse no punto neurálxico onde acoden os fillos e coidadores, tanto se o pobo é de mil coma dun millón de habitantes. En Royuelas, pasamos a tarde-noite nunha área recreativa de ensoño, á beira dun río, a uns quilómetros do pobo. Ó pouco tempo de nos instalar, aparece unha pandilla de nenos de entre 5 e 9 anos, que se poñen a xogar nas regos. Recorreran os tres quilómetros que nos separaban do pobo en bicicleta, por un camiño que cruzaba as hortas. Marabillounos unha cousa tan sinxela como a liberdade de movemento. Nos pobos periféricos coma o noso, a liberdade de movemento foi substituída polos parques clonados e as actividades extraescolares.
Seguimos o canle do río Gabriel, enfiladeiros estreitos, veigas e antigas hortas hoxe ermas, vetustas plantacións de chopos que foi choio algún día, pero que xa non son produtivas. Aparece un rabaño de estampa, e éntranos unha sensación de decaemento xeral. Pobos colgados nas ladeiras, sen case un alma entre semana. Decaemento pois, é precisamente a falta de forzas anímicas.
A Cubillos, de golpe, sen avisar carballos centenarios acompáñannos polas dúas beiras da estrada e as primeiras sabinas, imos rebentar! Herba e gran, fillos da xenerosa primavera, son peiteados polo vento, tanto verde removido polo vento, coma unha coreografía aérea, prodúcenos unha sensación de benestar tan idéntica á do mar...
Saül, o neno, é valenciano de secano e por primeira vez descobre o pracer de caer na herba, entre xogos de herba, como un estoupido para a posteridade, declara literalmente: “Son feliz!”. Os animais tamén se empachan, e non é metáfora, pásanse as noites verdeando. A pesares do desgaste diario, debúxaselles unha boa pancha. A súa dieta componse de penso dúas veces ó día, antes de saír, e ó acabar a etapa. Entre as dúas rodas de atrás, soldamos un somier que nos permite cargar 80 quilos de penso, que repoñemos nas cooperativas agrícolas e que nos dura uns dez días.
Xa nos resulta habitual cruzar pobos habitados por 3, 6, 9, persoas, un puñado , que acostumados á banal pregunta de “cantos viven no pobo?”, sempre contestan que uns vinte, nunha especie de estratexia colectiva de defensa. A maioría destes monumentos falantes da ruralidade son pastores, fillos da transhumancia e duns tempos onde se choraba máis a desaparición dunha ovella que a do pastor , quen por non ter, non tiña nin unha miserable manta para cubrirse en todas aquelas noites de andainas cara o sur dos pastos invernais.
A nosa carruaxe esperta emoción e brillan as anécdotas de cabalería. De súpeto, fóra de tempo, aparécelles un cómplice dos seus recordos, revélannos vellos aparellos herdados e gardados con desconfianza museográfica, e só llos ensinan ós que poden entender do seu valor. Admiran os detalles da galera e o estado de saúde das tiradoras. Algúns entenden o espírito da viaxe e apóiano con sinceras demostracións, “alábovos o gusto”, díxonos un navarro de 80 anos.
A nosa tan pouco ordinaria irrupción provocaba a veces pequenas xoias reflexivas por parte da xente que se nos acerca para charlar. Xente, de feito tamén fóra do común, por resistirse e negarse á emigración. Para algúns, tal infraestrutura, só pode asociarse ó mundo da venda ambulante e pregúntasenos de todo : “Tapizades?”. Que vendedes? Reparades cacharros? Facedes títeres? E as súas caras de incredulidade cando contestabamos que: “ nada, estamos de vacacións”. Entón sodes mestres... ou ricos? “Nin unha cousa nin outra”. As nosas negativas e os nosos risos acaban descolocándoos.
Ós que mostran unha sa curiosidade, terminamos contándolle que un é ceramista que compaxina a súa actividade coa construción e temporadas de peonaxe forestal e que o outro traballa nunha ONG medioambiental onde o soldo non representa precisamente a principal motivación. Que o noso capital é o tempo, a ausencia de hipotecas e un estilo de vida máis ben minimalista.
Cuenca e Teruel permiten calibrar unha ruralidade que deixou de darse na nosa comarca. A nosa é unha realidade rural que se asimila máis a unha zona periférica, polos servizos, o seu tecido industrial, as súas vías de comunicación con eixes importantes. Pero tamén, de forma máis invisible, porque non se mide en inversións, a pegada periférica pódese observar a través dos nenos, pola súa maneira de relacionarse co espazo. No noso pobo, coma en moitos outros, o parque con bambáns clonados- todos os parques parecen feitos pola mesma empresa- convertéronse no punto neurálxico onde acoden os fillos e coidadores, tanto se o pobo é de mil coma dun millón de habitantes. En Royuelas, pasamos a tarde-noite nunha área recreativa de ensoño, á beira dun río, a uns quilómetros do pobo. Ó pouco tempo de nos instalar, aparece unha pandilla de nenos de entre 5 e 9 anos, que se poñen a xogar nas regos. Recorreran os tres quilómetros que nos separaban do pobo en bicicleta, por un camiño que cruzaba as hortas. Marabillounos unha cousa tan sinxela como a liberdade de movemento. Nos pobos periféricos coma o noso, a liberdade de movemento foi substituída polos parques clonados e as actividades extraescolares.
